Fındıkta rekolte krizi… Açıklamalar piyasayı karıştırdı!
Fındık bölümünün dikkatle izlediği 42. Kuru ve Kabuklu Meyveler Kongresi, bu yıl İspanya’nın Mallorca kentinde düzenlendi. Global üretim iddialarının duyurulduğu Memleketler arası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Kurulu (INC), 2025-2026 dönemine ait sayıları paylaştı.
Türkiye için açıklanan varsayımı rekolte 609 bin ton oldu. Halbuki şubat ayında bu sayı 768 bin ton olarak belirtilmişti. Nisan ayındaki zirai don nedeniyle varsayımda yüzde 22’lik düşüş yaşandığı belirtiliyor. Geçen dönemin varsayımı rekoltesi 785 bin tondu. Bu yılki sayı 176 bin tonluk düşüşle dikkat çekiyor. INC’nin bilgilerine nazaran, dünya genelinde kestirimi fındık üretimi 1 milyon 181 bin 200 ton olacak. Türkiye bu ölçünün yüzde 52’sini karşılayarak birinci sıradaki yerini koruyor. Onu 120 bin tonla İtalya, 102 bin tonla ABD izliyor. Stok periyotlarıyla birlikte dünya genelinde toplam arzın 1 milyon 341 bin 300 ton, Türkiye’nin toplam arzının ise 759 bin ton olması bekleniyor.
Rekolte açıklamalarının akabinde kesim temsilcileri, açıklanan sayıların doğruluğunu sorguladı. İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İFMİB) Lideri Muzaffer Taviloğlu, “Sahadan gelen datalara nazaran bu yıl rekoltede en az yüzde 35’lik bir kayıp yaşandı. Açıklanan 609 bin tonluk iddia, bu hasarın gereğince hesaba katılmadığını gösteriyor. Gerçek tablo temmuz ayında yapılacak çiçek sayımlarıyla ortaya çıkar” dedi. Ayrıyeten kahverengi kokarca zararlısının üretim için önemli tehdit oluşturduğunu belirtti: “Eğer bu zararlıya karşı gerekli çaba yapılmazsa, kayıplar daha da artabilir.”
‘PİYASADA ARZ FAZLASI ALGISI YARATILIYOR’
Fındık üreticisi ve brokeri Osman Çakmak, yalnızca Türkiye değil öteki üretici ülkeler için de açıklanan sayıların gerçeği yansıtmadığını savundu. “Özellikle İtalya, Azerbaycan ve Şili üzere ülkelerde hasat başlamadan yüksek rekolte iddiaları yapılıyor. Bu, dünya fındık piyasasında ‘arz fazlası var’ algısı oluşturarak fiyatları baskılamaya yönelik bir strateji” dedi. Çakmak, bu dataların alıcılar üzerinde baskı kurduğunu ve üretici ülkeleri ziyana uğrattığını belirtti. “Depolarda güya bol ölçüde eser varmış üzere gösteriliyor. Lakin alanda durum farklı” sözlerini kullandı.
‘500 BİN TONU AŞMASI ZOR’
Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı Sebahattin Arslantürk de açıklanan kestirimi rekoltenin yüksek bulunduğunu belirtti. “609 bin tonluk bir üretim mümkün değil. Bu sayılar piyasa algısını yönetmek için şişiriliyor. Bana nazaran, bu yılki rekolte 500 bin tonun üzerine çıkmaz” dedi. Ayrıyeten, Türkiye’de bulunduğu argüman edilen 150 bin tonluk stokun da gerçek dışı olduğunu söyledi: “Benim alandan aldığım bilgiler, bu sayının en fazla 50 bin ton civarında olduğunu gösteriyor. 150 bin tonluk stoktan bahsetmek büyük bir abartı olur.”
‘FİYAT 200 LİRANIN ALTINA DÜŞMEMELİ’
Rekolte dışında fiyatlara dair de öngörülerde bulunan Arslantürk, arz-talep istikrarının aslında piyasayı üst taraflı etkilediğini söyledi. “Taban fiyatın 200 liranın altında olması mümkün değil. En az 200 lira ve üzerinde bir fiyatla döneme başlanmalı” değerlendirmesini yaptı.
BATI KARADENİZ İÇİN BEKLENTİ DAHA YÜKSEK
Düzce Ticaret Borsası Başkanı Nurettin Karslıoğlu, Şubat-Mart aylarında yapılan karamfil sayımında 768 bin tonluk rekolte beklentisi oluştuğunu hatırlattı. Fakat Nisan’daki zirai donun bu varsayımı aşağıya çektiğini ve zararın yaklaşık 160 bin ton civarında hesaplandığını belirtti. “Sadece Ordu vilayetinde bu ziyan 90 bin tonu buluyor” dedi. Öte yandan Batı Karadeniz çizgisinde (Sinop’tan İstanbul’a kadar) dönemin güçlü başladığını ve bu bölgede rekoltenin 230 bin ton olarak iddia edildiğini, kendi öngörüsünün ise 250 bin tonun üzerinde olduğunu paylaştı. “609 bin tonluk genel kestirim bana nazaran gerçekçi bir en az değerdir” sözünü kullandı.
NİHAİ TABLO TEMMUZDA NETLEŞECEK
Karslıoğlu, en son rekoltenin sırf donla değil, gelecek aylarda yaşanacak iklim şartları ve ziyanlı tesirleriyle şekilleneceğini belirtti. “Kahverengi kokarca tehdidi ve kuraklık riski rekoltenin eksisine yazılacak. Öte yandan Mayıs ayındaki olumlu gelişmeler artı hanesine geçebilir. Gerçek dengeyi Temmuz ortasında, çotanaklar büsbütün oluştuktan sonra göreceğiz” dedi.
‘400 BİN TON BİLE HAYAL’
Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça, “609 bin tonluk rekoltenin gerçek olma bahtı sıfır. Bir bile değil,” diyerek reaksiyon gösterdi. Akça’ya nazaran bu iddianın gerisinde, düşük üretime karşın eserin kıymetinin düşürülmesi emeli yatıyor. “Önümüzdeki yıl yüksek bir rekolte ihtimali yokken bu türlü bir sayı açıklanması, panik havası oluşturup piyasayı manipüle etme çabasıdır” dedi. 150 bin tonluk stok dönemi argümanına da değinerek, “Eskiden TMO’nun elinde fındık var deniyordu, o da bitti. Artık hangi stoktan kelam ediyorlar, anlamış değiliz” sözünü kullandı.
‘BU ÜRETİCİYE YAPILAN BİR OPERASYONDUR’
Son beş yıla dair tahlil yaptıklarını söyleyen Akça, INC tarafından açıklanan sayıların her yıl fiili üretimin yüzde 20-25 üzerinde çıktığını belirtti. “Her yıl birebir senaryo yaşanıyor. 800 bin ton açıklıyorlar, dönem sonunda 600 bin tona güç ulaşılıyor. Bu bir tesadüf değil” dedi. Gerçek rekoltenin Temmuz ayında çotanak sayımlarıyla netleşeceğini vurguladı. Akça, “Üretici bu çeşit yönlendirmelere karşı dikkatli olmalı. Bu açıklamalar eser fiyatlarını düşürmek için yapılan hamlelerdir” tabirlerini kullandı.
‘ALGI OPERASYONUYLA FİYAT DÜŞÜYOR’
Ordu Ziraat Odası Başkanı Aslan Soydan da benzeri bir ikazda bulundu. Temmuzda yapılacak çotanak sayımlarının net tabloyu ortaya koyacağını söz etti. “Zirai don ve kahverengi kokarca ziyanı tespit çalışmaları daha devam ediyor. Üretici üzerine baskı yaratılmak isteniyor. Lobi çalışmalarına, algı operasyonlarına fırsat verilmemeli. Cumartesi iddiası rekolte açıklandı piyasada fiyatlar 30 lira geriledi. 210 lira düzeylerinde olan fiyat 180 liraya düştü” dedi.
