Basın ve yurttaş üzerindeki denetim: ‘Otosansür ve infaz etkisi yaratıyor’
Türkiye son devirde neredeyse her güne yeni bir soruşturma, gözaltı ve tutuklama kararı ile uyanıyor.
Suçlamaların somut kanıtlardan fazla saklı şahit tabirlerine dayanması ve tahliye kararlarında isimli kontrolün yükte olması tartışma yaratıyor. Son olarak gözaltına alınan gazetemiz müellifi Murat Ağırel ve gazeteci Timur Soykan’a ait yurtiçi yasağı ve hafta üç gün imza atma kararı verildi.
Hem tutuklu belediye liderleri Ahmet Özer ve Resul Emrah Şahan hem de gazeteciler Hasret Gürses ve Murat Ağırel’in avukatı olan Hüseyin Ersöz, mesken mahpusu, yurt dışı yasağı, haftanın üç günü imza atma yükümlüğü üzere uygulamaların söz hürriyetini sınırladığına dikkat çekti.
‘ÖLÇÜSÜZ MÜDAHALE’
Bu uygulamaların otosansürü de beraberinde getireceğini belirten Av. Ersöz, Zira bu koşullar altında hiçbir gazetecinin özgür bir ortamda basın-yayın faaliyetinde bulunması mümkün değildir. Tutuklama önlemi yerine uygulanan bu isimli denetim önlemlerini olağanlaştırmamak gerekmektedir. Çünkü yalnızca gazetecilik faaliyetinden kaynaklı, yani yapılan bir röportaj, yayın esnasındaki lisan sürçmesi ya da bir makaleye hata atfedilerek ağır isimli denetim önlemlerine hükmedilmesi söz hürriyetine ölçüsüz halde müdahale manası taşır. Bu durumun basın özgürlüğü ile direkt ilişkili olan ülkenin demokrasi algısını zedelediği de bir gerçektir” sözlerini kullandı.
‘KUVVETLİ CÜRÜM KUŞKUSU YOK’
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu‘nun tutuklanması ile birlikte başlayan protestolara katılanlara uygulanan ya da son devirdeki çeşitli soruşturmalarda tatbik edilen müdafaa önlemlerinin kanundaki açık kaidelere ters biçimde uygulandığını vurgulayan Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu, “Tutuklamanın kuralları CMK unsur 100 kararında belirtilmiş olup kuvvetli cürüm kuşkusu ve bir tutuklama nedeninin bulunması tutuklama önlemine başvurulması için gereken koşullardır. Basına yansıyan bilgilere nazaran ise pek çok soruşturmada tutuklama önlemine maruz bırakılan bireylere yöneltilmiş bir somut hata isnadı olmadığı üzere somut bir isnat yöneltildiği hallerde ise kuvvetli kabahat kuşkusunun bulunmadığı anlaşılmaktadır” dedi.
Kuvvetli cürüm kuşkusu bulunsa dahi bir tutuklama nedeni olmaksızın da tutuklama önlemine hükmolunamayacağının altını çizen Prof. Kanadoğlu, “Hukuka uygun ve CMK kararlarının gereği olan metodoloji, evvel tutuklamanın ve isimli denetimin kaidelerini tespit etmek; şayet bu koşullar varsa ölçülülük prensibi yeterince bu önlemlerden birine ki bu öncelikle isimli denetim olacaktır başvurulmasının kâfi olup olmayacağını değerlendirmektir” ikazında bulundu.
‘‘ÖLÜM-SITMA’ DAYATMASI’
Silivri üzere sembolleştirilmiş tehdidin akabinde isimli kontrol uygulamalarının da iktidar tarafından normalleştirilmeye çalışıldığını söyleyen Siyasi Tarihçi Alper Kara, “Bu metot, bir siyasi cezalandırma aracı olarak fonksiyon görmektedir. Sistematik bir halde özgürlüklerin kısıtlanmasını yaygınlaştıran bu uygulama, öğrenci aksiyonlarından sendika şovlarına, gazetecilerin ve akademisyenlerin gaye gösterilmesine kadar geniş bir yelpazede yurttaşların karşısına çıkmaktadır” dedi.
İktidarın, bir yandan mesken mahpusunu yaygınlaştırırken öbür yandan da tutuklamaları işaret ederek bu cezanın “yumuşak” bir tavır olduğu algısını yerleştirmeye çalıştırdığını belirten Kara, “Böylece toplumun bu durumu kanıksaması hedeflenmektedir. Bu, adeta ‘ölüm ile sıtma’ ortasında bir seçim dayatmasıdır; ehven-i şer olarak görülen mesken hapsiyle bir nezaret ve kontrol sistemi muhaliflere dayatılmaya çalışılmaktadır” dedi.
