CHP, komisyonda kabul edilen ‘torba teklife’ şerh yazdı: Yasa değil ‘yasama kurnazlığı’
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen “torba teklif”, Anayasa Mahkemesi’nin kanun kararında kararname (KHK) ile düzenlenemeyeceği gerekçesiyle iptal ettiği tartışmalı birçok maddeyi içeriyor. Komitenin CHP’li üyeleri, teklife muhalefet şerhi yazdı. Düzenlemenin “torba kanun teklifi” formatında gelmesi eleştirildi. Teklifin tali kurullarda görüşülmediğine dikkat çekildi. Tesir tahlili raporunun eksiklikler içerdiğine, komite görüşmelerinden yalnızca bir gün evvel milletvekillerine dağıtıldığına işaret edilen şerhte, anayasaya karşıtlıklara da vurgu yapıldı.
‘TEK ADAM REJİMİ’
Şerhte, AKP’nin, kendisinin hazırlanmasına ve yasalaşmasına ön ayak olduğu 2017 referandumu ile kabul edilen anayasanın kararlarına uymadığı belirtildi. Şerhte, şöyle denildi:
“Tek adam rejimine geçiş için o periyotta hükümetin son gününde çıkardığı 703 sayılı KHK ile devletin teşkilatlanması ile ilgili çok sayıda düzenleme, bilahare Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yine düzenlenebilsin diye yürürlükten kaldırılmıştı. Bu çerçevede, anayasadaki, kanunlarla düzenlenmiş bir alanda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleme yapılmasına yönelik pürüzü ve anayasanın çizdiği sonları aşmak için çıkarılan 703 sayılı KHK ile Cumhurbaşkanına bütün alanlarda kimseye hesap vermeden düzenleme yapma yolu açılmış ve rejimin otoriterleştirilmesinin birinci adımı atılmıştır.”
‘YAPI BAŞTAN AŞAĞIYA DEĞİŞTİRİLDİ’
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile devletin yapısının “başta aşağıya değiştirildiği”, devlet örgütlenmesi ve bürokratik yapının, “tek adamın belirleyici olacağı, kurumların bir bireyden ve onun dar etrafından buyruk alacağı, bir şahsa karşı sorumlu olacağı” biçimde yine yapılandırıldığı kaydedildi. “Bütün bir devlet geleneği yıkılarak, oturmuş gelenekler bozularak yeni bir yürütme yapısının yaşama geçirildiği” belirtilen şerhte, “Bu kararnamelerle Türkiye’nin idari yapısında kalıcı ve süratli değişiklikler yapılmış, birçok kamu dairesi, kurum, kuruluş, konsey ya kapatılmış yahut birtakım kamu kurumları birebir çatı altında yine teşkilatlandırılmış ya öbür kurumlara devredilmiş ya da direkt olarak Cumhurbaşkanlığı ile ilişkilendirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı’nda mevcut kamu idaresinde fonksiyonları bulunan kamu kurum ve kuruluşlara paralel yeni heyet, başkanlık yahut ofisler oluşturulmuştur” eleştirisi yapıldı.
‘ACELE YASALAŞTIRMA’
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile düzenlenemeyecek konulurda dahi yetki aşımına gidilerek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yürürlüğü konulduğu, bunların çoğunluğunun da Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği kaydedildi. Teklifteki kimi hususların anayasaya ters olduğu vurgulandı. Tali komitelerde kıymetlendirme yapılmadan, en azından Plan ve Bütçe Kurulu içerisinde oluşturulan bir alt komitede detaylı bir formda görüşmeye tabi tutulmadan “acele yasalaştırma çabasının” uygun olmadığı vurgulandı. Şerhte, şöyle denildi:
“Hukuk literatüründe gerçek bir yasa tipine karşılık gelmeyen son devirde Türk siyaset ve hukuk dünyasında tartışılan ve ‘yasama kurnazlığı’ suçlamalarıyla reaksiyon toplayan bu yasa tipi hukuk literatürümüz ve hukuk kalitesi açısından önemli badireler doğurmaktadır. Çok sayıda kanun ve KHK’da birebir anda torba yasa mantığıyla ilgili kurullarda ayrıntılı olarak tartışma ve inceleme yapılmaksızın değişiklik yapılması yahut yeni kararlar ihdası hem mevzuatta hem de uygulamada önemli meselelere neden olmaktadır.”
‘KOD YASASI’
Şerhte, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin TBMM’yi nitelikli yasa yapma hak ve yükümlülüğünden alıkoyduğu bildirildi. Bakanlıkların ve bunların bağlı, ilgili ve alakalı kuruluşlarının misyon, yetki ve teşkilatlanmalarının ana prensiplerini belirleyen bir “kod yasasına” muhtaçlık olduğuna dikkat çekilen şerhte, “Anayasada öngörülen olağan yasa yapma sürecinin dışına çıkılarak, TBMM’de ilgili komitelerde tartışılmayan kanun teklifleriyle yalnızca Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçirilmek suretiyle çabuk yasa yapma alışkanlığının genel demokratik unsurlara ve TBMM geleneklerine alışılmamış olduğu kanaatiyle ‘kanun teklifinin’ bütününe karşıyız.”
