Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Ukrayna’yı bekleyen çifte tehlike
Zelenski, kendisine yöneltilen “Putin’le tıpkı masaya oturur musunuz” sorusuna “Eğer ABD ve Avrupa bizi yanlız bırakmayacaksa otururum” diye cevap veriyor. 1991’den bu yana Ukrayna’da -özellikle Batı yanlısı olanyönetimlerin esas iki korkusu vardır: Birincisi, dünyadaki büyük güçlerin, Ukrayna’yla ilgili hususları Ukrayna’ya müracaattan kendi ortalarında görüşerek halletmesi (Trump’ın Putin’le görüşmeye başlayacağını söylemesi, Ukrayna’daki bu endişeyi canlandırdı). İkincisiyse Batılı ülkelerin Ukrayna’yı Rusya karşısında yüz üstü bırakması. İşte Zelenski’nin röportajdaki tabirleri, bu korkuyu gözler önüne seriyor. Meğer savaşın birinci iki yılı o denli miydi? 2023’e girilirken Kiev’deki yılbaşı ağacına “Ukrayna’ya takviye veren ülkelerin” bayrakları iliştirilmişti. Batılılar, Ukrayna’yı yalnızca Ukrayna olduğu için desteklerdi.
İŞGAL ALTINDAKİ TOPRAKLAR
Zelenski’nin bir başka demeci ise Rusya’nın işgal ettiği bölgelerin akıbeti hakkında. Zelenski buraların, Rusya’nın zayıflaması halinde Ukrayna’ya döneceğini söylüyor. Geçen yıl bu sıralar Rusya işgal ettiği bütün topraklardan çekilmeden müzakere yapılmayacağı söylenirken sonradan bu, Rusya’nın 2022’den itibaren işgal ettiği topraklarla sonlandırılmıştı. Şimdiyse gerek 2014’te gerekse 2022’de işgal edilen toprakların bahtı, Rusya’nın zayıflayacağı vakte yani belgisiz bir geleceğe bırakılıyor. Dahası muhabir, Zelenski’ye, “Kırım’da, Mariupol’de Ukrayna bayrağını görecek misiniz” diye soruyor, Zelenski de “Evet, ben buna inanıyorum” diyor (daha 46 yaşında olan devlet liderinin ömrünün bunu görmeye vefa edip etmeyeceği bile röportaja mevzu olmuş yani).
ALGILAR EVRİLİYOR
Durumu daha da karamsarlaştıran, aslında Ukrayna idaresinin Batılılara kendi doğal kaynaklarını teklif etmesi. Zelenski’nin geçen yılın sonbaharında açıkladığı “Zafer Planı”nın dördüncü unsuru, Ukrayna’nın yeraltı zenginliklerini Batılı ülkelerle birlikte kullanmayı teklif ediyordu. Ukraynalı uzmanların da dikkat çektiği üzere Zelenski, bu maddeyle aslında seçimleri kazanma ihtimali giderek artan ve yararcı çizgisiyle bilinen Trump’a göz kırpıyor, onun takviyesini de garantiye almak istiyordu. İşte Trump, geçen hafta Ukrayna’nın doğal kaynaklarına ilgisini açıkladı. Ukrayna’daki kimi çevreler de Trump’ın bu formda Ukrayna’ya ilgisinin uyandırılmasından şad. Bu çevrelerin telaffuzlarına bakınca insan nereden nereye gelindiğine şaşıyor: Savaşın birinci bir buçuk yılında, Ukrayna’nın değerli bir kısmında, Batı’nın Ukrayna’yı Ukrayna olduğu için desteklediği algısı hükümrandı. Sonra bunun yerine “Batı, bizi dayanaklar zira biz Avrupa medeniyetini Asyalı istilacılara karşı savunuyoruz” söylemi hâkim oldu. Yahut bunu daha düzgün tabir edilmiş hali, “Biz dünya demokrasisini diktatörlüklere karşı savunuyoruz” sözüydü. Şimdiyse “Batılılara somut çıkarlar sunalım ki dayanak devam etsin” noktasına gelindi.
Yazıyı Ukraynalı eski milletvekili ve birinci başsavcı (1991-1993) Viktor Şıkin’in Ukrayna’nın Silski Visti (köylü haberleri) gazetesince alıntılanan kelamıyla bitireyim: “Ukrayna’nın devlet egemenliğini kaybetmesi konusunda iki tehlike var. (Birincisi) Moskova’nın bütün Ukrayna topraklarını istilası ve (ikincisi) bizim doğal kaynaklarımızın sömürülmesi maksadıyla Ukrayna üzerinde yavaş yavaş br sömürge yönetiminin kurulması.” Ukrayna, hakikaten bu ikili tehdidin ortasına sıkışmış durumda. Eski başsavcının kelamlarına fazla bir şey eklemeye gerek yok.
