Doğaya çıkmadan önce mutlaka okuyun! Kene ısırığına doğru müdahale nasıl yapılmalı?

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Bozkurt, kenelerin yol açtığı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) ve Lyme hastalıklarına erken müdahalenin değerine değindi. Prof. Dr. Bozkurt, “Erken teşhis ve tedavi hastalık seyrini değerli ölçüde olumlu etkilediği için kene teması dikkate alınıp tabip takibine girmek gerekir” diye konuştu.

Kenenin salgısında anestezik (ağrı kesici) unsur olduğu için insan cildine tutunurken rastgele bir ağrı hissedilmediğini, bu nedenle kenenin varlığının uzun mühlet fark edilmeyebileceği ikazında bulunan Prof. Dr. Bozkurt, kene riski bulunan alanlardan dönüşte çok dikkatli denetim yapılması gerektiğini söyledi.

‘LYME HASTALIĞINDA ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ’

Kenenin her iki hastalığın bulaş kaynağı olduğunu belirten Prof. Dr. Bozkurt, “Her iki hastalığın da insanlara en kıymetli bulaş kaynağı kenelerdir lakin hastalık farklı mikroorganizmalar tarafından meydana gelir. KKKA hastalığının etkeni virüsler iken, Lyme hastalığının etkeni bakteriler olup ikisi de ölümcül seyredebilir. Bilhassa Lyme hastalığı, erken teşhis ve antibiyotik tedavisiyle güzelleşebilen lakin teşhiste gecikme olması durumunda eklem harabiyeti, beyin ve kalp tutulumuna yol açarak kronikleşen bir hastalıktır” ihtarında bulundu.

‘KKKA VE LYME KENELERİN ÇIPLAK ELLE ÇIKARILMASI İLE BULAŞIYOR’

Kene ile temasın bilhassa yaz aylarında olduğunu söz eden Prof. Dr. Bozkurt, “KKKA ve Lyme hastalıkları, daha çok bedenimize kene tutunması ile bulaşmakla birlikte kenelerin çıplak elle çıkarılması ya da ezilmesi ile, hasta insanların kan üzere beden sıvılarına temas etmekle, mikrobu taşıyan hayvanların kanları, beden sıvıları ve dokularına korunmasız temasla da bulaşabilir. Kene teması mevsimsel özellik gösterir. Genelde ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Türkiye’de yazın birinci aylarında sıklıkla olaylar görülür” dedi.

‘KULUÇKA MÜHLETİ 1-14 GÜN ORTASINDA DEĞİŞİYOR’

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığında kuluçka müddetinin, mikrobun bedene girmesinden sonra hastalık belirtilerinin başlamasına kadar geçen müddet olduğunu belirten Prof. Dr. Bozkurt, “KKKA hastalığında, virüsün bulaş yoluna bağlı olarak, virüsün alınmasını müteakip 1-14 günlük kuluçka müddeti sonrası belirtiler ortaya çıkar” tabirlerini kullandı.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığının belirtilerine değinen Prof. Dr. Fatma Bozkurt, bunları yüksek ateş, baş ağrısı, ağır halsizlik, kollarda ve bacaklarda şiddetli ağrı, bazen kusma, karın ağrısı yahut ishal, yüzde kızarıklık olarak sıraladı. Prof. Dr. Bozkurt, ilerleyen safhada bedenin değişik yerlerinde kanamalar, gövde, kol ve bacaklarda morluklar, burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülebileceği ikazında bulundu.

‘HEKİM TAKİBİ VE DENETİMİNDE OLUNMALI’

Kene teması sonrası tabip takibi ve denetiminde olunması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Bozkurt, “Hastalıkta erken teşhis konulup semptomlara yönelik müdahale ve Ribavirin üzere antiviral tedaviler hayat kurtarıcı olmaktadır. Bu nedenle kene teması sonrası doktor takip ve denetiminde olmak hayati ehemmiyet arz etmektedir” dedi.

‘LYME HASTALIĞINDA BEDENDE LEZYONLAR GÖRÜLÜYOR’

Kenenin yol açtığı Lyme hastalığında bedende lezyonların görüldüğünü belirten Prof. Dr. Bozkurt, “Kene temasından sonra 1-4 haftalık kuluçka periyodu sonrası, hastalığın birinci bulgusu olan Eritema Migrans (EM) denilen bir lezyon bedende görülür. Lezyon olayların üçte birinde, tek ve klasik boğa gözü imgesi biçiminde olup, öbür üçte bir hadisede da birden fazla lezyon olarak görülebilir. Geri kalan hadiselerde lezyon olmayıp yalnızca kene ısırık izi görülebilir. Lezyon görünümü merkezi soluk olup bunu çevreleyen eritemli bir halka olarak görülür” diye konuştu.

‘GRİP GİBİSİ BELİRTİLER DE ORTAYA ÇIKABİLİR’

Prof. Dr. Fatma Bozkurt, ayrıyeten hastaların yüzde 50’sinde ateş ve terleme, yorgunluk, baş ağrısı, miyalji (kaslarda oluşan ağrı) ve artralji (omuz, dirsek ve dizler üzere yerlerde oluşan ağrı) üzere grip gibisi belirtilerin ortaya çıkabildiğini söyledi.

‘LEZYONLAR TEDAVİ EDİLMELİ’

Lezyonların çoklukla bir ay içinde kaybolduğunu söz eden Prof. Dr. Bozkurt, “Ancak lezyonlar tedavi edilmez ise aylar- yıllar sonra deri, eklemler, kalp ve hudut sistem tutulumu gösteren kronik bir hastalığa dönüşür. Semptomatik ve tetrasiklin türevi antibiyotikler ile tedavi edilebilir” dedi.

‘KENE ISIRIĞINDA ACI HİSSEDİLMİYOR’

Kene ısırmasının fark edilmesinin bazen vakit alabileceğini belirten Prof. Dr. Bozkurt, “Kenenin salgısında anestezik (ağrı kesici) unsur olduğu için insan cildine tutunurken rastgele bir ağrı hissedilmez. Bu nedenle kenenin varlığı uzun müddet fark edilmeyebilir. Birçok vakit bilhassa beden beni olanlar keneyi beden beni olarak düşünebilir. Cilde tutunamayan kene temasında da ciltte ısırık izi olabilir” ikazında bulundu.

‘DERİYE YAPIŞTIKTAN SONRAKİ 24-48 SAATE DİKKAT’

Doğada birçok kene tipi olduğunu lakin her birinin hastalık yapan mikroorganizma taşımadığını tabir eden Prof. Dr. Bozkurt, “Hastalık taşıyan kenelerin de insanlara bulaştırmaları için, ekseriyetle kene deriye yapıştıktan sonra 24–48 saat boyunca beşerden kan emmesi gerekir. Bu yüzden keneyi erken fark edip gerçek formda çıkarmak bulaş riskini değerli ölçüde azaltır. Ayrıyeten erken teşhis ve tedavi hastalık seyrini kıymetli ölçüde olumlu etkilediği için kene teması dikkate alınıp doktor takibine girmek gerekir” diye konuştu.

KENE ISIRMASINA NASIL MÜDAHALE EDİLMELİDİR

Kene ısırmasına yanlışsız müdahalenin kıymetini vurgulayan Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Vücuda tutunan kene, en kısa müddette çıplak elle dokunmadan ele eldiven, bez ya da poşet geçirilerek yahut bir pens yardımıyla deriye yakın yerden, keneyi ezmeden ve baş kısmını kopartılmadan çıkartılmalı yahut çıkartılamıyorsa en yakın sıhhat kuruluşuna müracaat edilmeli” dedi.

‘KENE PATLATILMAMALI VE EZİLMEMELİ’

KKKA hastalığı riskinin olduğu bölgelerde keneyi saklayıp doktora göstermenin yararlı olabileceğini tabir eden Prof. Dr. Bozkurt, “Vücuda tutunmuş olan keneyi patlatmayın, ezmeyin. Üzerine alkol, deterjan, sıvı sabun, gazyağı, kolonya üzere rastgele bir kimyasal husus mutlaka dökmeyin ve üzerine sigara bastırmayın” ikazında bulundu.

‘VÜCUDU ÖRTEN KIYAFETLER GİYİLMELİ’

Kene ısırmasına karşı alınacak tedbirlere de değinen Prof. Dr. Bozkurt, “Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları üzere kene tarafından riskli alanlara gidilirken kenelerin bedene girmesini engellemek niyetiyle mümkün olduğu kadar bedeni örten kıyafetler tercih edilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalıdır. Ayrıyeten kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir. Oturulacak yerlere de açık renkli örtü serilmelidir” dedi.

‘KENE DENETİMİ DİKKATLE YAPILMALI’

Kene denetiminin dikkatle yapılması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Bozkurt, “Riskli alanlardan döndükten sonra kene olup olmadığını görmek için bedenin ve elbiselerin her yerine dikkatlice bakılmalıdır. Bedenin bilhassa diz ardı, koltuk altları, kulak ardı, ense, saç tabanları ve kasıklar dâhil denetim edilmeli ya da ettirilmelidir” diye konuştu.

‘HASTA İLE TEMASTA GEREKLİ TEDBİRLER ALINMALI’

Hastalığın hayvanlarda belirti göstermeden seyretmesi nedeniyle hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabileceği ikazında bulunan Prof. Dr. Bozkurt, “Bu sebeple hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanların kan ve idrar üzere beden sıvılarına çıplak el ile temas edilmemelidir. Hastalığa yakalanan bireylerin kan, beden sıvıları ve çıkartılarıyla hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden şahıslar eldiven, önlük, maske üzere gerekli korunma tedbirlerini almalıdır” dedi.