Evren düşünüldüğünden çok daha hızlı genişliyor
Hubble ve James Webb üzere uzay teleskopları ile yapılan müşahedeler Einstein üzere bilim insanlarının yıllar evvelden ortaya koyduğu pek çok teoriyi doğruladı. Fakat öteki yandan kimi müşahedeler de bilim dünyasının yanlışsız kabul ettiği kimi temel varsayımların yanlışlı olabileceğini ortaya çıkardı. Artık bunlardan bir yenisiyle daha karşı karşıyayız. Zira James Uzay Teleskobu ve DESI (Karanlık Güç Spektroskopik Enstrümanı) ile yapılan son müşahedeler, kozmosun bilim dünyasının düşündüğünden çok daha süratli genişlediğini gösteriyor.
Donanımhaber’de yer alan detaylara nazaran Coma (Saç) gökada kümesinin uzun müddetli incelemesi, kozmosun genişleme suratının düşündüğümüzden çok daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı. Bu keşif yalnızca yıllardır hakikat kabul edilen teorik modelleri haksız çıkarmakla kalmıyor, birebir vakitte mevcut fizik kurallarıyla açıklanamayacak, çözülmesi gereken yeni bir denklem yaratıyor. Bu yüzden bilim dünyasının mevcut varsayımlar üzerine kurduğu kozmolojik modelleri artık en baştan gözden geçirmesi gerekiyor.
HUBBLE TANSİYONU ARTIK BİR KRİZE DÖNÜŞTÜ
Evrenin genişleme suratını belirtmek için kullanılan Hubble sabitinin tutarsız olabileceği gerçeği aslında bir müddettir bilim dünyasında tartışılıyordu. Zira daha evvel yapılan kimi müşahedeler de buna işaret ediyordu. Fakat Hubble tansiyonu (Hubble tension) olarak bilinen bu tutarsızlık bugüne kadar net bir formda ortaya koyulamamıştı. Geçtiğimiz günlerde Astrophysical Journal Letters’ta yayımlanan araştırma, bu mevzuda şu ana kadar ortaya koyulan en somut çalışmalardan biri oldu. Bu bahiste artık çok daha güçlü kanıtlar olduğunu söyleyen bilim insanı Dan Scolnic, Hubble tansiyonuna atıfta bulunarak “Gerilim artık bir krize dönüştü.” diyor.
Duke Üniversitesi’nde gerçekleştirilen araştırmanın başındaki isimlerden olan Dan Scolnic, “Bu, bir bakıma kozmoloji modelimizin bozuk olabileceğini gösteriyor.” diyerek bu keşfin ne kadar büyük sonuçları olabileceğini ortaya koyuyor.
Evrenin genişleme suratının belirlenmesi için kullanılan kozmik merdiveni kurarken Dünya’ya en yakın gökada kümelerinden biri olan Saç Kümesi’ni çapa olarak kullanan takım, böylelikle cihanın genişleme suratını belirlemek için çok daha net sonuçlar veren bir kalibrasyon elde etmeyi başardı. Saç Kümesi baz alınarak birinci basamak kurulduktan sonra, 100 binden fazla galaksiyi gözlemleyen DESI’nin sağladığı bilgilerle bu kozmik merdivenin sonraki basamakları şekillendirildi.
Saç Kümesi’nin merkezinin Dünya’ya uzaklığını 320 milyon ışık yılı olarak belirleyen takım, daha evvelki hesaplamalara ve müşahedelere uyuşan bu ölçüm ile birlikte birinci basamağı üzerine kurabilecekleri son derece muteber bir çapa noktasına ulaşmış oldular. Daha sonra, emin olunan bu uzaklık baz alınarak merdivenin sonraki adımlarına geçildi. Bu basamakta, Hubble sabiti için megaparsek başına saniyede 76,5 kilometre pahasına ulaşıldı. Bu da cihanın her 3.26 milyon ışık yılında saniyede 76,5 kilometre daha süratli genişlediği manasına geliyor. Bu sayılar, son yıllarda Hubble sabitinin yanlış olduğunu söyleyen başka çalışmaların sonuçlarıyla neredeyse birebir örtüşüyor. Yıllardır bilim dünyası tarafından hakikat olarak kabul edilen Hubble sabitine ise zıt düşüyor.
Dan Scolnic, bilim dünyasının bu yeni gerçeklikle yüzleşmesi gerekeceğini söylüyor. Ne var ki bu hususta hala bir uzlaşıya varılmış değil. Scolnic ve onun üzere pek çok bilim insanı Hubble sabitinin yanlış olduğu konusunda artık ikna olmuş olsa da bu mevzuda tüm meslektaşlarını şimdi ikna edebilmiş değiller.
