İktidara ‘rütbe bekleme’ sürelerinde değişiklik yetkisi: ‘Liyakat yerine biat kültürü’
İktidar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a TSK, jandarma ve kıyı güvenlikte teğmen ve albay rütbesindeki askerleri ihraç etme yetkisi verilmesini öngören düzenlemeleri Meclis’te görüşülen torba maddeden çıkardı. Lakin Erdoğan’a subayların rütbe bekleme ve terfi müddetleriyle ilgili yetki veren düzenleme komitede muhalefetin itirazlarına rağmen kabul edildi. CHP’nin ve GÜZEL Parti’nin kurmayları reaksiyon çeken kararı Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
AYM UYGUN BULMAMIŞTI
CHP’nin Ulusal Savunma Siyasetlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Emekli Tümamiral Yankı Bağcıoğlu, askeri disiplin tesis edilirken yargı yoluna kapalı uygulamalar, savunma hakkının ihlal edilmesi ve masumiyet karinesinin göz önüne alınmamasının hukuk devletinin temel prensipleri açısından kabul edilemez olduğunu belirterek, torba maddede yer alan ‘TSK rütbe bekleme müddetlerinin cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi’ ve ‘teğmen-albay ortasındaki rütbelerdeki subayların TSK’dan ilişiğinin cumhurbaşkanı kararıyla kesinleşebileceği’ konularının Anayasa Mahkemesi tarafından uygun bulunmadığını anımsattı.
85 YIL SONRA BİR İLK
İhraç yetkisi öngören unsurun geri çekilişini olumlu karşılayan Bağcıoğlu, buna rağmen iktidarın rütbe bekleme müddetlerini içeren teklifte ısrarcı davrandığını söyledi. Bağcıoğlu, “Bu düzenlemeyle cumhurbaşkanı örneğin yarbaylar için üç yıl olan rütbe bekleme mühletini beş yıla ya da altı yıla çıkarabilecek, daha uzun rütbe bekleme müddeti olan altı yıllık yüzbaşı bekleme mühletini ise üç yıla indirebilecektir” dedi. 1960 yılından bu yana rütbe bekleme müddetlerinde yalnızca bir kez değişiklik yapıldığını belirten Bağcıoğlu, “Kaldı ki, rütbe bekleme müddetlerini değiştirmek, harekât aktifliğini sağlamak üzere uzun vadeli olarak hazırlanan ve birçok faktöre (envantere yeni girecek harp silah araç ve gereçleri, savunma planlamasına uygun olarak yapılan teşkilat değişiklikleri, eğitim-öğretim sistemindeki değişiklikler gibi) dayanan insan gücü planlarına dayanılarak yapılması gereken bir süreçtir. Hal bu türlü iken, işleyişte dert yaşanılmayan, hiçbir formda acil karar alma süreçlerine muhtaçlık göstermeyen ve kanunla yapılması gereken bir değişiklik yetkisini Cumhurbaşkanına vermek açıkça anayasaya aykırıdır” diye konuştu.
‘ASKERİ YARGIDA OLUMSUZ ETKİ’
CHP’nin ilkesel olarak temel hukuk unsurlarına dayanmayan, adaletin temel alınmadığı ve karar verme sürecinde CHP iktidarı bile olsa tek kişinin yetkili olacağı her türlü düzenlemeye karşı olduğunu vurgulayan Bağcıoğlu, “Buradan çıkan öbür bir sonuç da TSK’ye yönelik yapısal ıslahat dediğimiz fakat negatif (olumsuz) dönüşümlerin örneğin askeri sıhhat sistemi, askeri eğitim sistemi üzere askeri yargıda da olumsuz tesirlerini göstermektedir. 15 Temmuz’dan evvel askeri yargı sisteminin harika olduğu söylenemez ancak düzeltici önlemlerle disiplinin tesisinde en değerli araç olarak devam edebilirdi” sözlerini kullandı.
‘HUKUKA AYKIRI UYGULAMALAR’
İYİ Parti Genel Lider Başdanışmanı, GİK (Genel İdare Kurulu) üyesi Emekli Tuğgeneral Hukukçu Ali Demir ise, 926 sayılı TSK Personel Kanunu’nun 30’uncu hususunda; barış vaktinde subayların olağan rütbe bekleme müddetlerinin; astteğmenler için 8 ay, teğmenler için 3, üstteğmenler için 6, yüzbaşılar için 6, binbaşılar için 5, yarbaylar için 3, albaylar için 5, tuğgeneral-tuğamiral-tümgeneral-tümamiral-korgeneral-koramiral-orgeneral ve oramiraller için 4 yıl olarak belirlendiğini açıkladı. Demir, her şeyden evvel ‘Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılabilir yahut kısaltılabilir’ ibaresinin ‘somut ve objektif kriter içermemesi’ nedeniyle ‘yasaya ve hukuka karşıt keyfi uygulamalara davetiye çıkarmakta’ olduğunu söyledi.
‘LİYAKATİN YERİNİ BİAT KÜLTÜRÜ ALABİLİR’
Söz konusu müddetlerin Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılıp kısaltılabilmesinin bariz ölçütler içermediğinin altını çizen Demir, 1967 yılında yürürlüğe giren 926 sayılı TSK Personel Kanunu ile bugüne kadar 8 başka Cumhurbaşkanına bu tarafta bir yetki verilmemiş olunması ve onların da bu yetkiyi kullanmamış olmaları sebebiyle, anılan yasaya TSK’nın hizmet gereksiniminden fazla öznel uygulamaların hayata geçirilmesi niyetiyle mı gereksinim duyulduğu sorusunun sorulmasına sebebiyet verildiğine dikkat çekti. Yasa teklifinin ‘makul’ bir münasebetinin olmadığına işaret eden Demir, kelam konusu uygulama ile; subayların liyakate dayalı kurum kuralları ile hareket etme referansı yerine biat kültürü eğilimi içine girebileceğini, disiplinin telafisi mümkün olmayacak biçimde bozulabileceğini, siyasallaşmış subayların bulunduğu birlik, karargah ve kurumlarda vazife motivasyonunun kaybolabileceğini, siyasi makamların referans ve iltiması ile üst rütbelere yükselmek isteyen subay ile general ve amirallerin nitelik üstünlüğünün kaybolabileceğine vurgu yaptı.
‘TELAFİSİ MÜMKÜN OLMAYAN ZARARLAR’
Demir, “Belirli bir makama hak ederek gelmiş olsa dahi partili Cumhurbaşkanının kullanacağı yetki ile kısa müddette rütbe alarak yükselecek subay ve general-amiraller hakkında dedikoduya sebebiyet verilebileceği, bu durumun devletimizin bekasının ve milletimizin refahının teminatı TSK’nın caydırıcılık yeteneklerinin azalmasına ortam sağlayabileceği, seçmenin iradesine uygun olarak iktidarın demokrasi ile el değiştirmesi halinde, partili Cumhurbaşkanına verilecek sınırsız ve meçhul bir yetki ile kısa müddette yükselerek muhakkak bir rütbe ve makama gelen siyasallaşmış TSK çalışanının 15 Temmuz gibisi hain darbe teşebbüsü teşebbüslerinde bulunabileceği, ‘rütbe, nasıp, kıdem, olağan rütbe bekleme müddeti, en az ve en çok rütbe bekleme müddetleri, rütbe terfi kuralları ve asılları, terfide baraj, takımların tespiti, muvazzaf subay takım oranları ve albayların fiili hizmet mühletinin uzatılması, sonraki yıllarda terfi, kademe ilerlemesi kaideleri, rütbe terfi, general ve amiral sayıları’ bahislerinde 926 sayılı TSK Personel Kanunu’nda ve ilgili yönetmeliklerde mevcut detaylı düzenlemelerin göz arkası edilmesi suretiyle, TSK’nın bağımsızlığı ile esaslı kurum kurallarının telafisi mümkün olmayacak formda tahrip edilebileceği değerlendirilmektedir” tabirlerini kullandı.
Demir, belirttiği nedenlerden ötürü rütbe bekleme müddetlerinin kısaltılabilmesi ve uzatılabilmesine ait yetkinin cumhurbaşkanına verilmesinin ‘mahzurlu’ olduğu değerlendirmesinde bulundu.
