Kurban pazarında fiyatlar fırladı: ‘Yüzde 100’e yakın arttı’
Kurban bayramı yaklaşırken kurbanlık fiyatları, hem üreticilerin hem de tüketicilerin gündeminde kıymetli bir yer tutuyor. Doğu Anadolu Bölgesi’nden sevkiyatlar başlarken, besiciler yüksek maliyetler ve düşen talepten şikâyet ediyor. Geçen yıllarda bayramdan bir ay evvel satışlarını tamamlayan besiciler, alım gücünün düştüğünü ve satışların yavaşladığını belirtiyorlar. İstanbul Anadolu ve Avrupa yakasında kurbanlık satışı yapan işletmeciler ise girdi maliyetlerinin çok derecede arttığını, bu maliyetleri karşılamakta zorlandıklarını söz ediyorlar.
‘SATABİLİRSEM KÂR ETMİŞ SAYACAĞIM’
“Satabilirsem kendimi kâr etmiş sayacağım, zira ziyan etmiyorsam bu artık başarıdır” diyen besiciler, geçen yıla nazaran yüzde 100’ün üzerinde artan yem, saman, nakliye, yer kirası ve çoban fiyatlarını tıpkı oranda satış fiyatlarına yansıtamadıklarını belirtiyorlar. Bu yıl büyükbaş ve küçükbaş kurbanlık fiyatları, geçen yıla kıyasla yüzde 30 ila 35 ortasında artmış durumda. Geçen yıl canlı kilogram fiyatı 280-320 TL ortasında olan kurbanlıklar, bu yıl 350-430 TL ortasında değişiyor. Geçen yıl 25-30 bin TL ortasında olan kurbanlık büyükbaş hayvanın bir payı, bu yıl 30-40 bin TL ortasında değişiyor.
İstanbul’a çoklukla Kars, Ardahan ve Ağrı vilayetlerinden kurbanlık hayvan geldiğini belirten besiciler, Kars’tan 20-25 hayvanlık bir TIR’ın nakliye fiyatının 100 bin liraya kadar çıktığını söylüyorlar. Ayrıyeten, kurbanlık pazarlarındaki yer kiralarının geçen yıla nazaran yüzde 100 arttığını lisana getiriyorlar. “Bölgelere nazaran değişiklik gösterse de geçen sene 40-60 bin lira ortasında değişen 10-15 adetlik yer kiraları, bu yıl 100-150 bin liraya kadar çıktı. Bunu fiyatta yansıtamıyoruz. Zira alıcı da enflasyona nazaran hesap yapıyor” diyorlar.
Efe Besi Çiftliği’nin işletmecisi Recep Alan, bu yıl canlı kilogram fiyatlarının 380 ila 400 TL ortasında değiştiğini belirtti ve “Geçen yıl devlet canlı kilogram fiyatını 285 TL olarak açıklamıştı. Bu yıl şimdi resmi bir açıklama yapılmadı lakin piyasada kilogram fiyatı 400 TL’ye dayanmış durumda” dedi. Fiyat artışının beklendiği kadar yüksek olmadığını savunan Alan, “Geçen yıl 120-125 bin TL’ye sattığım 300 kiloluk danayı bu yıl 140-150 bin TL’ye satabiliyorum. Bu da yüzde 20-25 üzere bir artış demek. Lakin öbür kalemlerdeki artış çok daha yüksek, yem, saman, kira ve nakliye üzere masraflar yüzde 100’e yakın arttı. Bu yüzden kâr marjımız önemli formda düştü. Müşteri yüzde 30’luk artırımla fiyat bekliyor fakat bizim masrafımız yüzde 100 arttı” diyor.
‘KURBANLIK BULMAK ZORLAŞTI’
Mercan Besi Çiftliği sahibi Mustafa Odabaşı ise Doğu Anadolu Bölgesi’nde hayvan sayısının azaldığını belirtiyor ve “Kars ve Ardahan başta olmak üzere bölgede kurbanlık bulmak zorlaştı. Bu durum, Batı’daki arzı da etkiliyor. Geçen yıl 270-330 TL aralığında olan canlı kilo fiyatları şu an 400-430 TL’ye çıktı” halinde konuşuyor. Odabaşı, küçükbaş kurbanlık fiyatlarının da 20 ila 35 bin TL ortasında olduğunu belirterek, 20 bin TL’lik bir küçükbaş hayvandan ortalama 18-22 kilo kemikli et elde edileceğini kaydediyor.
İstanbul Anadolu yakasında kurbanlık ve adaklık satışı yapan İhsan Karahan ise büyükbaş hayvanlarda geçen yıla kıyasla fiyat artışının sonlu kaldığını belirtiyor. “Büyükbaş kurbanlıkları Kars ve Ağrı’dan, küçükbaş hayvanları ise Balıkesir ve Trakya bölgesinden temin ettik” diyen Karahan, geçen yıl yaklaşık 300 küçükbaş sattığını söylüyor. Büyükbaş kurbanlık hayvanlarda bu yıl canlı kilo fiyatlarının 350 ile 400 TL ortasında değiştiğini belirten Karahan, küçükbaş hayvan fiyatlarının ise koyunlar için 15 bin ile 25 bin TL, erkek küçükbaşlar içinse 18 bin ile 35 bin TL ortasında değiştiğini söz ediyor. Karahan, geçen yıla nazaran maliyetlerin yüzde 100 arttığını fakat yurttaşın alım gücünün düşük olması nedeniyle fiyatlara yansıtamadıklarını lisana getiriyor.
Diyanet İşleri Başkanlığı, 2025 yılı için yurtiçi kurban kesim bedelini 13 bin 500 TL, yurtdışı bedelini ise 5 bin 450 TL olarak açıkladı. Lakin üreticiler, bu sayıların piyasa gerçeklerini yansıtmadığını ve alıcılar için aldatıcı olabileceğini lisana getiriyorlar. Bir büyükbaş hayvanın aylık yem sarfiyatı 1.000 TL’yi aşıyor. Sevkiyat masrafları da artan sarfiyatlar ortasında. Kars’tan Ankara’ya bir TIR’la hayvan taşımanın maliyeti 45-60 bin TL, İstanbul’a sevkiyat ise yaklaşık 70-100 bin TL tutuyor. Pazar yerlerindeki alan kiraları ise 100-150 TL ortasında değişiyor. Üreticiler, çoban bulmakta zorlandıklarını, bulunan çobanların ise aylık 45-50 bin TL ortasında fiyat talep ettiğini söz ediyorlar.
