Marmara için kritik ‘tsunami’ uyarısı: Risk altındaki yerler sıralandı!
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Taymaz, Marmara Bölgesi‘nde büyüklüğü 6,5‘ten fazla muhtemel bir sarsıntıda yer yer 3 metreye varan tsunami oluşabileceği ikazında bulundu.
Prof. Dr. Taymaz, “5 Kasım Dünya Tsunami Farkındalık Günü” kapsamında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin, Alp-Himalaya dağ jenerasyonunda yer aldığını, burasının tektonik manada çok genç ve sarsıntı üreten bir bölge olduğunu söyledi.
Tsunamilerin volkanların püskürmeleri yahut deniz tabanındaki heyelanlarla oluşabileceğini lisana getiren Taymaz, 2020’de Ege Denizi‘nde Sisam Adası‘ndaki zelzelenin tsunami oluşturduğunu hatırlattı.
“AKTİF FAYLARIMIZ DENİZ TABANINDA VAR”
Prof. Dr. Taymaz, 17 Ağustos 1999‘daki Marmara Depremi‘nde Kavaklı kıyıları ile İzmit Körfezi’nde Hersek Deltası’na kadar tsunami oluştuğunu, bunun yüksekliğinin deniz tabanı morfolojisine, su derinliğine, sarsıntının büyüklüğüne ve geometrisine bağlı olarak değişebileceğini kaydederek, “Türkiye’yi tehdit eden, en az 3 metreye kadar yükselebilecek, tsunami oluşturabilecek faal faylarımız deniz tabanında var” dedi.
Olası bir zelzele ve tsunami açısından Marmara Denizi kıyılarının riskli olduğuna dikkati çeken Taymaz, şunları kaydetti:
“Çünkü Marmara Bölgesi kentleşmenin, endüstrinin ve tarımın çok ağır olduğu bir bölge. Güney yamacı da kuzey yamacı da Kuzey Anadolu Fayı’nın kollarının tehdit ettiği yerde. 6,8 büyüklüğündeki 1963 Çınarcık zelzelesinden sonra 17 Ağustos 1999’da Gölcük ve ardından 12 Kasım 1999’da Düzce zelzelesini yaşadık. O da 7,2’ydi. Örneğin Çınarcık Havzası’nda Orta Marmara Çukuru’nda ya da Tekirdağ Marmaraereğlisi açıklarındaki Gaziköy’den Saros’a kadar giden kol üzerinde oluşabilecek sarsıntının oluşturacağı tsunamiler Tekirdağ, Marmaraereğlisi kıyıları, güney kıyıları için risk. Çınarcık Havzası’na bakacak olursak Armutlu Yarımadası, Yalova, Karamürsel, Hersek Deltası, Mudanya’ya ve daha güneylere kadar risklerimiz var.”
Prof. Dr. Taymaz, tsunaminin büyüklüğüne bağlı olarak kıyı şeridine olan tesirlerin değişebileceğini söyledi.
Ulusal güvenliği de ilgilendiren hususlarda tsunami ve sarsıntı riskinin çok göz gerisi edilmemesi gerektiğini vurgulayan Taymaz, burada da yüksek teknolojiler kullanıldığını lisana getirdi.
“TSUNAMİ RİSKLERİ MEVCUT”
Taymaz, Marmara kıyılarında oluşabilecek tsunami tesirinin geçtiği bölgedeki fay geometrisine, kıyı şeridine olan uzaklığına, deniz tabanındaki su morfolojisinin değişimine bağlı olarak farklılaşabildiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:
“Kendi coğrafyamızda 6 büyüklüğünü aşan 6,5’i zorlayan sarsıntıların deniz tabanı yahut hangi fay kolunu ilgilendiriyorsa oluşturabileceği tsunami riskleri var, kıyılar var. Marmaray’da, Haliç’i geçen bölgelerde, Yenikapı’da sarsıntıların oluşturacağı tsunami risklerine karşı metro dizaynları var. Avrasya Tüneli yapılırken bunlar daima göz önüne alınmıştır. 6,5’ten büyük sarsıntılarda, 1 metrenin üzerinde yer yer 3 metreye varan yüksekliklerde sarsıntıların tetiklemesiyle oluşabilecek tsunami riskleri mevcut.”
Marmara Bölgesi’nde her 30 yılda bir büyük sarsıntı oluştuğuna işaret eden Taymaz, tabiat bilimlerinin evvelce kestirim edilemeyeceğini, yalnızca öngörüde bulunulabileceğini anlattı.
Prof. Dr. Taymaz, “İstanbul’da katiyetle 7 büyüklüğünde ya da daha aşan büyüklüklerde sarsıntı olma mümkünlüğü çok fazla. Bunun da vakit aşımını çoktan aştık bile. Yani 6,8’den büyük sarsıntı olma mümkünlüğü aşıldı lakin tabiat bilimleri, ömür bilimleri, mühendislik bilimleri üzere değildir, iki defa iki dört etmez. İstatistik çalışmaz, kaotiktir” değerlendirmesini yaptı.
