Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’daki altı ayı
13 Kasım 1918 günü, İstanbul’un işgali yapılmış ve Dolmabahçe Sarayı’nın önü İtilaf Devletleri zırlısı gemilerle doludur. İstanbulllular, yaşlı gözlerle bu kötücül tabloyu izlerken, tıpkı gün İstanbul Boğazını Kartal istimbotu ile geçen Musatafa Kemal Paşa, yaveri Cevat Abbas’a: “Geldikleri üzere giderler” demiştir. İstanbul’un beş yıllık işgali, 6 Ekim 1923 günü biterken, onun veciz kelamı gerçekleşmiş ve İtilaf Devletleri gemileri gerilerine bakmadan İstanbul’u terk etmişlerdir.
O gün, Mustafa Kemal Paşa, İstanbul Şişli’deki konutuna geldiğinde, annesi Zübeyde Hanım ile kardeşi Makbule Hanım, telaş ve dehşet içinde yaşadıklarını görmüştür.
Mustafa Kemal Paşa, meskeninde birçok silah arkadaşını konuk etmiştir, lakin yedi tanesi, onun için son derece değerlidir.
Bu yedi kişi, bağımsızlık savaşı ve sonrasının takımıdır. İşte bu misyonların en kıymetli cephe olan Batı Cephesi komutanlık yapanlar; Ali Fuat (Cebesoy) ve İsmet (İnönü). Doğu’da dirlik sistemi ve kazandığı savaşlarla yeni hudutları sağlayan Doğu Cephesi komutanlığı yapan; Kazım Karabekir, Güney Cephesi komutanlığı yapan; Refet Bele. Ulusal savaş sırasında ve sonrasında Genelkurmay başkanlığını 23 yıl sürdüren; Fevzi (Çakmak)’tır. Savaş sonrasında, başbakanlık yapanlar ise; Rauf (Orbay), Fethi (Okyar) ve İsmet (İnönü) Beyefendidir.
“Hiçbir sıfat ve yetki sahibi olmaksızın Anadolu’ya geçmek ve orada milleti uyandırarak kurtulma çarelerini aramak için en uygun mıntıka ve beni o mıntıkaya götürecek en kolay yol hangisi olabilir?” İsmet Paşa, soruya çok şaşırır ve:
“Yollar çok, mıntıkalar çok” demiştir.
Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, Anadolu’ya geçiş için çabalarken, 29 Nisan 1919 günü, Deniz ve Savaş Bakanı Şakir Paşa, Mustafa Kemal Paşa’yı, bakanlığa davet ederek, ona ummadığı bir misyon teklif eder:
“Türklerin Rumlara yaptığı baskıyı yerinde incelemek ve önlemek üzere Karadeniz bölgesine harika yetkilerle müfettiş olarak görevlendirildiğini” bildirir. Bu atama, Mustafa Kemal Paşa için, bulunmaz fırsat olmuştur. 30 Nisan 1919 günü, Mustafa Kemal Paşa’nın 9. Ordu Müfettis¸ligˆine atanmasının Padişah Vahdettin tarafından onaylanması hakkında, Harbiye Bakanı’nın, Sadaret’e yazısında:
“Mustafa Kemal Pas¸a tarafından yapılacak bildiri, buyruğu altında bulunacak olan valilik memurlarının yerine getirmelerinin genelge ile duyurulması uygun bulunmuştur” denilmiştir.
1 Mayıs 1919 günü, Savaş Bakanı Şakir Paşa, Mustafa Kemal Paşa’nın 9. Ordu Müfettişliğine atanma süreçlerinin tamamlanmasından sonra, evvel kendi makamına davet eder ve tıpkı gün Babıâli’de Sadrazam Damat Ferit Paşa ile şöyle tanıştırır:
“Efendimiz, yeni görev ile Anadolu’ya giden Mustafa Kemal Bey’i zat-ı devletinize takdim ederim” demiştir.
Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa’ya Anadolu’ya geçme imkanı tabiatıyla doğmuştur. Bu ortada İzmir’de neler oluyor?
Paris toplantıları devam ederken, İngiliz Başbakanı Lloyd George, bütün Türkiye’nin İtilaf Devletleri ortasında paylaşmasını istemişlerdir. ABD Başkanı Thomas Woodrow Wilson da 12 Ada ve İzmir’den diğer Aydın’ın da Yunanistan’a verilmesini önermiştir.
Yenik Osmanlı Devleti’nin gücünü hafife alan İngiltere, evvel İzmir ve sonra da Batı Anadolu topraklarını verileceğine kelam vererek, Yunanistan ve İtalya’yı savaşa sokmayı planlamışlardır. İngiliz Başbakanı Lloyd George, 5 Mayıs 1919 tarihinde yapılan toplantıda, Ege’deki Rumlara karşı yapılacak bir katliam olursa, bunu lakin Yunan askerlerinin önleyebileceğini de öne sürerek, Yunanistan’ın İzmir’e çıkmasına müsaade verilmesini önermiştir. Fransa Başbakanı Clemenceau ile ABD Başkanı Wilson bu öneriyi desteklemişlerdir. Mayıs ayı içerisinde İzmir’in elem dolu işgali akabinde, 16 Mayıs’ta Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya çıkması ve Anadolu’nun ona kavuşması gerçekleşecektir. Bu süreci haftaya anlatacağım. 28 Nisan 2025
Devamı haftaya…
Ahmet Gürel
