Psikolojik araştırma tartışma yarattı: Vejetaryenler sosyal değerlere daha az önem veriyor
Etik, etraf yahut sıhhat münasebetleriyle tercih edilen vejetaryenlik, kamuoyunda çoğunlukla hassas ve yardımsever bir hayat biçimiyle özdeşleştirilir. Lakin ABD’nin Virginia eyaletindeki College of William and Mary’den psikoloji profesörü John Nezlek’in yürüttüğü yeni bir araştırma, bu algıya meydan okuyor.
ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI?
Çalışma, ABD ve Polonya’da yapılan üç başka ruhsal araştırmanın meta-analizi niteliğinde. ABD örnekleminde 514 vejetaryen ve 540 et yiyen iştirakçi yer alırken, Polonya’daki iki çalışmada toplamda 68 vejetaryen ve 1.943 et tüketen bireyin bilgileri değerlendirildi. İştirakçiler, psikolog Shalom Schwartz tarafından geliştirilen “Temel İnsan Değerleri” testinin 57 unsurluk yahut 21 unsurluk versiyonunu yanıtladı. Bu testte, bireylerin yardımseverlik (benevolence), güvenlik (security), toplumsal ahenk (conformity) üzere kıymetler karşısındaki tavırları ölçüldü. İştirakçiler, kendilerini farklı kişilik özellikleriyle tanımlanan örnek bireylerle karşılaştırarak 6’lı bir ölçek üzerinden kıymetlendirme yaptı.
YARDIMSEVERLİK VE AHENKTE DÜŞÜŞ GÖZLENDİ
Nezlek’in tahliline nazaran vejetaryen bireyler, üç çalışmada da yardımseverlik pahasına et yiyen bireylerden daha düşük puan verdi. Yani, arkadaşlar ve aile üzere yakın etrafa duyulan kıymet, vejetaryen kümede daha az öne çıktı. Emsal biçimde, güvenlik (güvende olma arzusu) ve toplumsal ahenk (normlara bağlılık) kıymetlerinde de vejetaryenler daha düşük skorlar sergiledi. Bu durum, et tüketmeyen bireylerin daha az klasik kıymetlere bağlı olduğunu ve farklı hayat biçimlerini daha kolay benimsediğini ortaya koyuyor.
HEYECAN GÜÇ VE MUVAFFAKİYETE YÖNELİM DİKKAT ÇEKTİ
Araştırmanın bir başka dikkat cazibeli bulgusu ise vejetaryen bireylerin şahsî muvaffakiyet (achievement), heyecan arayışı (stimulation) ve güç sahibi olma (power) üzere bedellere daha yüksek puanlar vermesi oldu. Bu da onların ferdi tatmin ve kendini gerçekleştirme odaklı bir ömrü ön planda tuttuğuna işaret ediyor. Nezlek’e nazaran bu tablo, vejetaryenliğin sadece bir beslenme tercihi değil; birebir vakitte ferdi kararlılık, sistemden kopma iradesi ve farklı olma hamasetiyle de bağlı olduğunu gösteriyor.
