Sabri Ülker Vakfı Başkanı Dr. Talat İçöz ile vakfın 15 yıllık yolculuğunu konuştuk: Gıda okuryazarlığını yaygın hale getirmeyi hedefliyoruz

Sabri Ülker Vakfı 15 yaşında. Besinde bilgi kirliliğiyle uğraş, sağlıklı kuşaklar için eğitim projeleri, bilimsel yayınlar ve tabiplere yönelik özel eğitimler… Vakıf, Türkiye’de besin okuryazarlığının gelişmesi ve sağlıklı ömür kültürünün oluşması için kıymetli projelere imza attı. Bu seyahati ve gelecek gayelerini, vakıf lideri Dr. Talat İçöz ile konuştuk.

Sabri Ülker Vakfı 15 yılı geride bıraktı. Bu süreci nasıl özetlersiniz?

2009 yılında merhum Sabri Ülker’in topluma hizmet vizyonunu temel alarak yola çıktık. Misyonumuz netti: Bilimsel bilgiye dayalı, bağımsız ve emniyetli içeriklerle sağlıklı ömür kültürünü yaymak. Bugün gururla söyleyebilirim ki yaklaşık 12.5 milyon bireye ulaştık. Yani Türkiye’de her 7 bireyden birine bilimsel içeriklerle dokunmuşuz. Bu bizim için büyük bir sorumluluk ve motivasyon kaynağı. Türkiye besin okuryazarlığında âlâ bir noktada değil. Etiket okuma alışkanlığımız çok zayıf. Obezite ve metabolik hastalıklar yükselişte. Bu yüzden sağlıklı ömür kültürünün daha çocuk yaşlardan başlayarak toplum genelinde yayılması çok önemli…

Toplumda bilhassa çocuklara yönelik yürüttüğünüz çalışmalar dikkat çekiyor. En çok bilinen proje “Yemekte Denge” sanırım…

Evet, 2011’den bu yana Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle yürüttüğümüz Yemekte İstikrar Eğitim Projesi bizim en uzun soluklu çalışmalarımızdan. Şu ana kadar 7 milyonu aşkın öğrenci, öğretmen ve veliye ulaştı. Çocuklara gerçek beslenme alışkanlıklarını eğlenceli ve öğretici yollarla anlatıyoruz. 2018- 2019 periyodunda İstanbul, Antalya ve Gaziantep’te yaptığımız bilimsel araştırma da eğitimin davranış değişikliği yarattığını açıkça gösterdi.

Sağlık profesyonellerine yönelik eğitimleriniz de son yıllarda epeyce genişledi. Bu alanda neler yaptınız?

2017’de birinci olarak sıhhat habercilerine yönelik eğitimler başlattık. Sonrasında Aile Tabipleri Federasyonu (AHEF) ile işbirliği içinde, aile tabiplerine yönelik temel ve ileri seviye beslenme ve beslenme İrtibatı eğitimlerini hayata geçirdik. Bugüne kadar bu programlarla 20 binden fazla sıhhat çalışanına eriştik. Son iki yılda iç hastalıkları uzmanlarını da kapsama dahil ettik. 2025 itibarıyla Türk Eczacıları Birliği ile yürüttüğümüz programla eczacılar da bu çemberin içinde. Maksadımız, her sıhhat profesyonelinin delile dayalı beslenme bilgisiyle donanmış olması.

Bu eğitimlerin tesiri alanda nasıl hissediliyor? Geri bildirimler ne tarafta?

Son derece olumlu. Örneğin, iç hastalıkları uzmanlarının yüzde 97’si aldıkları eğitimin tedavi süreçlerini olumlu etkilediğini düşünüyor. Aile doktorları de hasta danışmanlığında daha güçlü hissettiklerini belirtiyor. Ayrıyeten yüzde 90’dan fazlası bu içeriklerin tıp fakültesi müfredatına alınması gerektiğini savunuyor. Bu da gerçek bir muhtaçlığa cevap verdiğimizin göstergesi.

15. yıl için özel bir aktiflik planladığınızı biliyoruz. Bize biraz Besin Okuryazarlığı Zirvesi’nden bahseder misiniz?

Bu yıl ekim ayında, ulusal ve memleketler arası paydaşların katılacağı Besin Okuryazarlığı Zirvesi’ni birinci sefer gerçekleştireceğiz. Besin, sıhhat ve irtibat dünyasından çok sayıda akademisyen, uzman ve kamu temsilcisini bir ortaya getirerek bilgi kirliliğine karşı bilimsel bir duruş sergilemek istiyoruz. Birebir vakitte Kasım’da düzenleyeceğimiz bir diğer kıymetli aktiflikte “beslenme ve besinde kavram yanılgıları” konusunu işleyeceğiz. Vakıf sırf Türkiye’de değil, dünyada da ses getiriyor. Harvard ile olan bağınız da dikkat cazipti. Ve genç bilim beşerlerine verdiğiniz mükafatlar…
Harvard Üniversitesi bünyesindeyer alan ve Yıldız Holding tarafından desteklenen Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi’nde Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil liderliğinde obezite, diyabet, kalp damar hastalıkları başta olmak üzere genetik ve kompleks hastalıklar üzerine 10 yıldır bilim dünyasında ses getiren pek çok çalışmaya imza atıldı. Bu çalışmalar milletlerarası literatürde büyük yankı uyandırdı. 2016’dan bu yana beslenme, metabolizma ve toplum sıhhati alanlarında genç Türk bilim insanları tarafından Türkiye’de ve dünya çapında yapılan temel araştırmaları teşvik etmek maksadıyla verilen bir ödülümüz var. Sabri Ülker Bilim Ödülü’nü bugüne kadar, Doç. Dr. Kıvanç Birsoy, Doç. Dr. Ebru Erbay, Doç. Dr. Ömer Yılmaz, Doç. Dr. Tamer Önder, Doç. Dr. Elçin Ünal, Doç. Dr. Elif Nur Fırat Karalar, Doç. Dr. Nilay Yapıcı ve Doç. Dr. Elvan Böke kazandı. 15. yılımızda ödülümüzü, onuncu sahibiyle buluşturmak için sabırsızlanıyoruz.
Yayıncılık da vakfın kıymetli bir alanı. Bu bahiste nasıl bir strateji izliyorsunuz?
Bilginin yayılması için hakikat mecralar kaide. “Herkes okusun diye” sloganıyla çocuk kitaplarından akademik yayınlara uzanan bir portföy oluşturduk. Bugüne kadar 5 milyondan fazla bireye ulaştık. Ayrıyeten dijital platformlarımız var: Geçmiş Olsun TV ve Bilim Bunu Konuşuyor üzere kanallarda hem YouTube hem de toplumsal medya üzerinden bilimsel içerik sunuyoruz.
Önümüzdeki periyoda dair en büyük amacınız nedir?
Besin okuryazarlığını bir halk sıhhati önceliği haline getirmek. Türkiye’de hâlâ bu bahiste çok önemli eksiklikler var. Bilimsel bilgiye dayalı, şeffaf ve sürdürülebilir projelerle daha fazla şahsa ulaşmak istiyoruz. Toplumun her kesitine gerçek bilgiyle temas etmek, bu ülkeye olan sorumluluğumuzun bir kesimi