Sağlıkta çöküş hikayesi… ASM’lerde sistem alarm veriyor!
Sağlıkta Dönüşüm Programı ve performans sistemi ile birlikte sıhhat işçilerinin yıllardır lisana getirdiği “sağlığın ticarileştirilmesi” tenkitleri ve yansılar büyüyor.
Aile Sıhhati Merkezleri’ni (ASM) kapsayan yeni yönetmelikler ve performansa dayalı ceza sistemi ise sağlıkçılar üzerindeki baskıyı her geçen gün artırıyor. Sıhhat Bakanlığı’nın uygulamaya koyduğu düzenlemeler, aile sıhhati çalışanlarını adeta çıkmaza sürüklerken bilhassa maaş kesintileri, sıhhat çalışanlarını isyan ettirmiş durumda.
Mevcut uygulamaya nazaran bir yurttaş, altı ay boyunca bağlı bulunduğu ASM’ye gitmezse, o yurttaşa hizmet vermekle yükümlü aile doktoru, ebe ve hemşirenin maaşından kesinti yapılıyor. Ayrıyeten, Hastalık İdare Platformu (HYP) sistemi kapsamında hedeflenen performansı tutturamayan ebe ve hemşirelerin maaşlarında da yaklaşık yüzde 10’luk ek kesintiler uygulanıyor.
Sağlık Bakanlığı’nın birinci basamak sıhhat hizmetlerinde sürdürdüğü bu ceza odaklı uygulamalara reaksiyonlar büyüyor. Küçükçekmece Mehmet Akif Mahallesi’ndeki Aile Sıhhati Merkezi’nde vazife yapan hemşireler, yaşadıkları problemleri Cumhuriyet’e anlattı.
Hemşireler, artık “sağlıklı bir sıhhat çalışanı” kalmadığını vurgulayarak, sistemin yarattığı ağır şartlara dikkat çekti.
“HASTA GELMİYOR, CEZASI BİZE KESİLİYOR”
18 yıldır hemşirelik yapan Fatma, maaşındaki önemli kesintiler nedeniyle yaşadığı zorlukları şu sözlerle anlattı:
“O kadar kıymetsiz görülmek çok yaralıyor. Hasta gelmiyor, cezası bize kesiliyor. 60 bin lira almamız gerekirken 50 bin lira alıyoruz. 10 bin lira ceza hasta gelmediği için bizden kesiliyor. İki aydır hastamı aşı için arıyorum, daima aramamız gerekiyor. Sıhhat çalışanı olarak tükendik. Her gün ayaklarım geri geri gidiyor. Üç çocuk annesiyim, çocuklara daima makarna yedirecek halim yok. Yemek, yol her şey cebimden. Hastanede mobbingden kaçıp buraya gelmiştim, artık hasta gelmediği için sopayı biz yiyoruz.”
Fatma, sistemin sıhhat çalışanlarını nasıl çaresiz bıraktığını şöyle anlatıyor:
Fatma, mesai saatleri dışında da çalışmak zorunda kaldıklarını lisana getirirken, “Akşam, gece aramak zorunda kalıyoruz. Neden gelmeyen hasta için biz cezalandırılıyoruz? Anlatıyoruz fakat karşımızda muhatap yok. Müdürlüğün karşılığı: ‘Bu iş gönüllülük işi.’ Pekala, ben çocuğumu gönüllülerle mi büyüteceğim? Eğitimini, sıhhatini kim karşılayacak?” diye sordu.
“ÇIĞIR AÇMADILAR, BİZİ ÇIĞIN ALTINDA BIRAKTILAR”
19 yıllık hemşire Belgin ise ASM’lerde sağlıkçıların prestijinin nasıl zedelendiğine dikkat çekti:
Belgin, aile sıhhati merkezlerinde çalışma şartlarının yetersiz olduğunu da vurguladı:
“Eğitim vermek için yer yok, zaman yok. Devlet hastanesinde sıhhat çalışanı olarak hiçbir önceliğimiz yok, izinlerimiz hudutlu. Müsaadeye çıkmak için yerimize birini bırakmak zorundayız, o müsaadeye çıktığında onun işini biz yapıyoruz. Çift iş yapıyoruz yani… Aşı sinyal sistemi gece çalışıyor, bazen ihtar geliyor, gece meskenden çıkıp aşı dolabını denetim etmeye gidiyoruz. Dolap bozulsa sorumlusu yeniden biziz, aşı bozulsa cezası yeniden bizden kesiliyor. Bir sorun olsa aşıları koymak için fellik fellik yer arıyoruz…”
Belgin son kelamlarında sistemin adaletsizliğine dikkat çekti:
“Bir imam cemaat gelmediğinde fiyat kesintisine uğramıyor fakat bizde hasta gelmeyince fiyat kesiliyor. Bir ülkeyi düzgün yapacak olan sıhhat ve eğitim sistemidir fakat bu ülkenin sıhhat sistemi çok berbat durumda.”
Sağlık işçileri, sistemdeki bu meselelerin artık çözülmesini ve seslerinin duyulmasını istiyor. “Biz haklıyız ancak hakkımızı da istiyoruz” diyen ASM çalışanlarının ortak daveti net: “Sağlık işçileri cezalandırılmak değil, emeğinin karşılığını almak istiyor.”
